Uzależnienie od leków nasennych to poważny problem, który dotyka coraz większą liczbę osób. Choć te leki są często przepisywane w celu poprawy jakości snu i złagodzenia objawów lęku, ich długoterminowe stosowanie może prowadzić do rozwoju uzależnienia. Paradoksalnie prowadzi do momentu, kiedy już w ogóle nie możesz spać i stajesz się niewolnikiem leków nasennych, bo bez nich nie zmrużysz oka. W tym artykule skupimy się na problemie uzależnienia od leków, który dotyka coraz większą część Polaków.
Kiedy można mówić o uzależnieniu od leków nasennych?
Uzależnienie od leków nasennych staje się poważnym problemem, gdy wystąpią określone objawy i zachowania. Można o nim mówić, gdy przez minimum miesiąc lub w krótszych, powtarzających się okresach w ciągu roku zauważa się co najmniej trzy z następujących symptomów:
- Silne pragnienie lub przymus przyjmowania leku – odczuwanie potrzeby, aby zażyć substancję, nawet w sytuacjach, gdy nie jest to konieczne.
- Słabszej kontroli nad zachowaniem – trudności w rozpoczęciu, zakończeniu lub kontrolowaniu ilości przyjmowanych leków.
- Objawy abstynencyjne – doświadczanie somatycznych objawów, takich jak ból głowy czy drgawki, w momencie ograniczenia lub zaprzestania stosowania leku.
- Tolerancja – konieczność zwiększania dawek leku w celu uzyskania tego samego efektu, który wcześniej występował przy mniejszych ilościach.
- Zaabsorbowanie kwestią przyjmowania leku – ograniczenie dotychczasowych zainteresowań lub spędzanie znacznej ilości czasu na organizowaniu, przyjmowaniu lub niwelowaniu skutków działania leku.
- Kontynuowanie stosowania mimo szkodliwych skutków – regularne przyjmowanie leku pomimo dowodów na negatywne konsekwencje np. problemów trawiennych, uwag ze strony bliskich, konieczności zażywania coraz większych dawek.
Kiedy pojawiają się takie symptomy, konieczny może być detoks lekowy, a następnie terapia. Niestety takie problemy pozostawione same sobie, bez leczenia, z czasem stają się tylko coraz poważniejsze.
Leki nasenne uzależniają z kilku powodów. Przede wszystkim, ich działanie polega na intensyfikacji aktywności neuroprzekaźników hamujących w mózgu, co prowadzi do szybkiej redukcji lęku i bezsenności. Częste stosowanie tych substancji może prowadzić do rozwoju tolerancji, co oznacza, że z czasem pacjenci muszą przyjmować coraz większe dawki, aby osiągnąć ten sam efekt. To z kolei zwiększa ryzyko uzależnienia, ponieważ organizm staje się zależny od leku, aby funkcjonować normalnie. Ponadto, osoby zażywające leki nasenne mogą doświadczać nieprzyjemnych objawów odstawienia, takich jak niepokój, drżenie czy bezsenność, co skłania je do kontynuowania ich stosowania. W rezultacie, uzależnienie od leków nasennych staje się pułapką, w której pacjent nie tylko stara się radzić sobie z problemami ze snem, ale również z konsekwencjami ich nadużywania.
Czym skutkuje długotrwałe zażywanie leków nasennych?
Długotrwałe zażywanie leków nasennych i uspokajających może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych, w tym do uzależnienia. Już codzienne przyjmowanie tych substancji przez okres dłuższy niż cztery tygodnie uznaje się za ryzykowne. Przewlekłe stosowanie leków nasennych negatywnie wpływa na funkcje poznawcze, co objawia się osłabieniem pamięci krótkotrwałej oraz trudnościami w koncentracji i koordynacji ruchowej. Takie zaburzenia mogą skutkować upadkami i urazami, szczególnie u osób starszych. Czasami długotrwałe zażywanie leków nasennych powoduje nawet problemy z pamięcią epizodyczną, możesz wiedzieć, że coś się wydarzyło, ale nie móc sobie przypomnieć, kiedy i gdzie.
Jak leczy się uzależnienie od leków nasennych?
Leczenie uzależnienia od leków nasennych wymaga złożonego podejścia. Pierwszym krokiem naturalnie jest detoks, ale kluczową rolę odgrywa leczenie lekomanii. Samo odstawienie leków nie wystarcza, to psychoterapia pozwala pacjentom zrozumieć źródła uzależnienia oraz rozwijać zdrowe mechanizmy radzenia sobie z problemami. Niezwykle ważne jest również, aby osoby, które przez długi czas stosowały leki nasenne, były świadome, że muszą utrzymywać abstynencję przez całe życie. Nawet jednorazowe przyjęcie tych substancji może prowadzić do nawrotu uzależnienia. Dlatego kluczowe jest stałe wsparcie oraz monitorowanie postępów w terapii, aby zminimalizować ryzyko powrotu do nałogu.
Dlaczego tak trudno samodzielnie odstawić leki nasenne?
Samodzielne odstąpienie od leków nasennych, zwłaszcza benzodiazepin, może okazać się niezwykle trudne z uwagi na zespół abstynencyjny, który pojawia się niedługo po odstawieniu substancji lub po znacznym zmniejszeniu dawki. Czas wystąpienia objawów jest różny w zależności od działania leku – dla substancji krótko działających, takich jak alprazolam, objawy mogą wystąpić już po 1-2 dniach, natomiast dla leków długo działających, jak diazepam, mogą się opóźnić nawet o kilkanaście dni. Objawy zespołu abstynencyjnego obejmują m.in. drżenie, nudności, przyspieszoną akcję serca, nadmierne pocenie się, a nawet napady drgawkowe u 20-30% osób nieleczonych.
Takie dolegliwości, w połączeniu z psychologicznymi skutkami odstawienia, mogą być na tyle przytłaczające, że często skutkują niepowodzeniem w próbach samodzielnego odstawienia leku. W tym kontekście leczenie w ośrodku specjalistycznym staje się bezpieczniejszym i bardziej skutecznym rozwiązaniem. Profesjonalne wsparcie oraz nadzór medyczny nie tylko minimalizują ryzyko wystąpienia ciężkich objawów abstynencyjnych, ale także pozwalają na skuteczniejsze zarządzanie nieprzyjemnymi symptomami, co znacznie zwiększa szanse na powrót do normalnego życia.
